Chisthu è un cuntaddu naddu umbè di tèmpu fa, candu la ziddai era ancóra paesi e si ciamàba Thathari. No si fabiddàba nemmàncu sassarésu; ma fèmmu finta chi èmmu. Sigumènti allóra, pa’ assintàlli in casa, no v’erani né terèvisioni, né cumpiùteri, li pizzìnni, pa’ pudéssi dibagà, giuggabani a “ossi” o a “mamma”, chi era poi la matèssi cosa. No vi vurìani assài carabàtturi; basthàbani l’óssi di barracòccu bè labaddi: lu più mannu di l’ossi, la mamma, s’arrumbaba a un muru e li più minori, li “figlióri”, vinìani ischùtti da luntanu còntr’a èdda; vinzìa ca pai primmu ridiscìa a isthrampannìra in terra.

Una dì, mentri zincu o sei pizzinnòtti ivirìddi erani pa’ abbandunà lu gióggu acchì, dabbói d’óri, una mamma rimanìa sempri fèimma undi l’abìani cullucàdda, unu d’eddi, Cosimu, s’avvizinèsi pa’ cumprindìnni lu mutibu e piglièndira fra li mani: «Vinìddi a vidé tutti», zicchirriési a li cumpagni, «chisth’óssu ha una mancia in panza chi pari una faccia». E li cumpagni: «Dai, no fa l’isgiàbiddu, ajò chi zi n’andèmmu». Ed eddu a eddi: «Chi mi n’esciani l’ócci si chistha no è una faccia!»

Tutti s’avvizinésini a vidé. «È véru, è propiu una faccia…» fési unu «…Ca sarà?» E un althru: «Pai me è un mórthu…» Puru Cosimu vurisi di’ la sóia: «Pai me è una faccia di maccu». Larenzu, lu nibóddi di lu priòri don Anselmo e chi aiallu ni sabìa, sintinziési: «Chistha è la faccia di Santu Firmano… Avvéru avvéru!» «Mai intésu. E ca è chisthu Santu Firmano?» abìa dummandaddu unu di la greffa. E Larenzu: «Lu prutittori di l’óssi, no?» «Ma vai, cuggùmmaru…» fési un althru chi ni sabìa più di lu parenti di lu préddi «…Santu Firmano pruteggi l’óssi di li cristhiani, no l’óssi di barracòccu». Larenzu no la vurìa dà vinta: «E vabbè, allóra sarà unu chi mancàrri prutéggi a noi di lu patiu.» «Sì sì… A noi… E finiminnira!» «Ah, no lu sai chi dugna santu pruteggi chissu chi li piazi? Pa’ di’: Sant’Antòni, l’althru ma parò, no è l’amparadòri di tutti l’animàri?» Calchunu ischumìnzaba a buriàssi. «Animàri sarai tu!» «Bè, ni vurìmmu sabé di più? Andèmmu a fabiddanni cu me’ ziu chi ni sa assai mégliu di noi. No pai nudda è prèddi!» E s’avviésini ad acciappà don Anselmo.

Chisth’ulthimu, ch’intuìsi subiddu l’affari e chi no aisittàba althru, acchì abìa bisògnu di dinà a finì la gesgia: «Sì sì!» cuinfimmési cun tonu esageraddu. «Me’ nibóddi ha propiu rasgiòni… Chistha faccia è d’un santu chi no è ancóra santu; ma ni lu fèmmu subiddu. Anda bè? Oremus. In nomine Domini…»

Fattu cussì lu santu e pósthu l’óssu di lu barracòccu ni lu tabernàccuru, la dumenigga fattu abìa fattu una prèdigga di l’althru mòndu.
«Fraddèddi, surèddi e figlióri mei: v’aggiu d’annunzià un miragguru chi z’ha dunaddu nóstru Signòri, assèndi noi bòni cristhiani…» e tinèndi l’óssu cun dui diddi, «Cosa vi pari chisthu? Voi dizareddi: “è un óssu di barracòccu”. E sia cussì, ma… In chisth’óssu v’è ritrattu un santu. Voi mi dummandaréddi: “E ca era?” Era un bònòmmu, timuraddu di Deu, chi no fazìa mari a una moscha e fazìa piniddènzia ischudèndisi a còipi di fuèttu a fianchi dugna nótti. Accóllu chi abìa una muglièri mara chi l’angariàba da manzanu a séra. Sigumènti no so’ tutti che Giobbe, una fèa dì dési un ciaffòttu a chissa isthrèa. Pintùddu, prighèsi lu Signori chi li dèssia una punizioni. Prighèsi cussì tantu chi fusi accuntintàddu… E chissu brazzu… di chissa manu… di chissu ciaffu, ni li caggési in terra. Da allóra, eddu vibési ringrazièndi pa’ la grazia rizzibìdda, finu a la mórthi sóia. Dabbói lu chi v’aggiu dittu in cunfidènzia, abarìsthiaddi voi lu curaggiu di vuré cuniscì l’innòmmu di lu santu? Ah, chi bedda faccia abéddi! Vi piazi lu ciaramèddu, no è véru? Ma la leggi di la privacy no vi dizi nudda? Accò, no fèmmura assai lònga e accuntintèmmuzi di lu ritrattu chi v’è in chisthu santu óssu. Vi diggu sóru chi, di miragguri, ni fazi umbè, cun l’auguriu chi ni fòzzia tanti inògghi. Lu primmu sia chissu di finìnni chisthu ca… chistha gésgia. Ni lu frattèmpu, punìddi manu a li busciàccari».

Poi z’era isciddu in pruzzissiòni cun l’óssu di barracòccu sòbra un cuscinu ruiu, cun tutti fattu: lu sindaggu e la giunta, la prisidènti di la prubìnzia e una fira di gintória chi no dazìa abbàsthu. A punt’a sera già si fabiddaba di miragguri. Unu chi passaba affaccu a l’óssu santu sabèsi, pa’ un prudigiu, chi li zincu figlióri fatti in casa no erani li sói, massimu unu ch’era facci niéddu. Subiddu prighèsi l’ossu santu chi ni li fazìssia caggì li còrri. Lu cuntàddu no zi dizi si fusi accuntintàddu. Li fèmmini, cun d’un zéru in manu, raccuntàbani di li grazi rizzibìddi: «Me’ mariddu bibìa e m’ischudìa. Abà bizi ancóra ma no m’ischudi più». E un’althra: «Invèci me mariddu m’ischudi sempri ma no bizi più, grazia a Déu».

E tutti a fassi un selfie umpari a l’ossu e a punì un “mi piazi” ni lu fòndu di li padéddi affumàddi di caiboni. A la Panini d’allóra, chissa chi fazìa li frigurini, don Anselmo abìa urdhinàddu duimiriazincuzèntu santini di l’ossu e una voltha binidìtti, l’abìa vindùddi a tutti li parròcchiani, raccumandèndi di punì l’immaginètti innantappàri a cassisìa duròri di cassisìasi fatta abéssiani i’ lu cóipu. Lu priòri matèssi raccuntaba chi, pa’ zèrthi sói marànni, n’abìa cabàddu azzóra: «Megliu e più di lu viagra!» attisthàba cun appagamentu. Ischàndaru? Nisciuna marabìglia, acchì allóra li préddi erani un poggu libarìschi. Abà no, no è più di cussì, no più… A cantu ni sòggu eu. E sempri a cantu sòggu, no v’è più tratta di l’ossu di li miragguri chì ni lu tempu si n’è pèssa la mimória… oppuru… e ca lu sa, chisth’isthória pudarìsthia assé fruttu di li mé ivariòni, visthu chi l’eddai méa è la chi è.


2015 | XI CONCORSO ROSILDE BERTOLOTTI
Letteratura sarda, sezione Prosa
2° classificato